VINCTIS NON VICTIS

(Pokonanym nie zwyciężonym)

Wspomnienie o Tadeuszu Rozpędku.

Tadeusz Rozpędek

Tadeusz Rozpędek urodził się w 1897 r. w Dziepółci k. Radomska. W listopadzie 1918 r. wstąpił do odradzającej się armii polskiej. Dwa miesiące później wraz z 12 pp wyruszył z Krakowa na odsiecz Lwowa. Następnie brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Służbę wojskową ukończył w stopniu kaprala. Po demobilizacji jesienią 1921 r. rozpoczął służbę w ówczesnej Komendzie Policji Państwowej na Powiat Radomskowski, a dwa lata później został etatowym funkcjonariuszem Komendy Policji Okręgu II Łódzkiego jako starszy posterunkowy. Pracował w Radomsku, a także jako instruktor w komisariatach w Łucku i Równem.

 Księga metrykalna parafii Dmenin, akt chrztu Tadeusza Rozpędka z 1897 r.

Tadeusz Rozpędek zawarł w 1927 r. w Równem związek małżeński z Marią Kłosińską, z którą wkrótce potem przeniósł się do Kielc, gdzie rozpoczął służbę w okręgu kieleckim. Służył m.in. w Kielcach, Chęcinach, Niewachlowie i Piekoszowie.

Akta personalne Tadeusza Rozpędka z Archiwum Państwowego w Kielcach

Tadeusz Rozpędek z żoną Marią   1927 r.

Kilka lat później Rozpędkowie zamieszkali we własnym, nowym domu w Piekoszowie. W budynku tym mieścił się również posterunek policji. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Tadeusz Rozpędek pracował jako komendant posterunku policji w Samsonowie k. Kielc.

Przed domem w Piekoszowie: Tadeusz Rozpędek (pierwszy z prawej), za nim brat Czesław (zaginął w czasie wojny obronnej 1939 r.), po drugiej stronie żona Maria Rozpędek.

Na początku września 1939 r. Tadeusz Rozpędek udał się po rozkazie ewakuacji na wschodnie tereny Polski, gdzie po wkroczeniu Armii Czerwonej dostał się do niewoli. Jako patriota oddany całą duszą Ojczyźnie nie skorzystał z okazji i nie zrzucił munduru, mimo, że miał taką możliwość. Podobnie postąpił jego kolega policjant z Piekoszowa Henryk Wiśniewski. Razem zostali internowani jako jeńcy obozu w Ostaszkowie. Tadeusz  Rozpędk znalazł  się na liście transportowej NKWD z dn. 9 kwietnia 1940 r. Został zamordowany w Twerze i pogrzebany w lesie w okolicy wsi Miednoje, wśród ponad
6 tys. innych funkcjonariuszy resortu spraw wewnętrznych II Rzeczypospolitej.

Nazwisko Tadeusza Rozpędka widnieje na jednej z tablic na utworzonym tam cmentarzu, jak również na tablicy upamiętniającej ofiary zbrodni katyńskiej z naszego regionu, którą można zobaczyć w Radomsku na Starym Cmentarzu na ścianie kaplicy. Trzecia tablica pamiątkowa znajduje się na rodzinnym grobie również na Starym Cmentarzu.

O jego życiu osobistym wiemy niewiele. Tadeusz Rozpędek mieszkał z dala od rodzinnego Radomska, a ze znających go osobiście krewnych żyją już tylko nieliczni, którzy byli wtedy jeszcze dziećmi. Zachował się tylko jeden z jego listów z 1936 r., gdy pracował w Chęcinach, kilkanaście fotografii, które podarował rodzinie z okazji odwiedzin, a także sygnet z jego inicjałami.

Żona Tadeusza Rozpędka, Maria, była po wojnie nękana przez władze PRL, które zamieniły dom w Piekoszowie na areszt. Przenoszenie z mieszkania do mieszkania oraz brak stałych dochodów przyczyniły się do pogorszenia jej stanu zdrowia i śmierci w 1972 r.
Maria Rozpędek nigdy nie dowiedziała się, jaki los spotkał jej męża.

Sytuacja zmieniła się dopiero po 1990 r., kiedy możliwe stało się oficjalne zbieranie pamiątek, szukanie informacji w różnego typu publikacjach, przynależność do Rodziny Katyńskiej, czy przeprowadzanie kwerend w archiwach. W wyniku tych poszukiwań udało nam się ustalić przebieg jego służby, dowiedzieliśmy się o otrzymanych przez niego odznaczeniach oraz poznaliśmy tragiczne okoliczności jego śmierci.

Akta personalne Tadeusza Rozpędka znajdujące się w Archiwum Państwowym w Kielcach.

Za swoją służbę dla niepodległej Polski Tadeusz Rozpędek został odznaczony m.in. Odznaką Honorową "Orlęta" nadaną w 1919 r. we Lwowie przez dowódcę Armii "Wschód" za dzielność i wierną służbę Ojczyźnie ku pamięci przebytych bojów w obronie Lwowa i Kresów Wschodnich, Brązowym Krzyżem Zasługi z 1938 r. nadanym przez Prezesa Rady Ministrów oraz Srebrnym Medalem za długoletnią służbę z początku 1939 r. nadanym w Kielcach przez ówczesnego komendanta wojewódzkiego.

17 września 2010 r. w ogrodzie klasztoru oo. Franciszkanów w Radomsku siostrzenica Tadeusza Rozpędka, Filomena Pokora, zasadziła dąb ku jego pamięci i odsłoniła obelisk z tablicą pamiątkową. Aktu tego dokonały wspólnie z nią prezydent Radomska
Anna Milczanowska, Elżbieta Mikołajczuk, prezes Stowarzyszenia Rodzina Katyńska Ziemi Piotrkowskiej Koło w Radomsku oraz dyrektor Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego nr 3 w Radomsku Izabela Iwanowicz.

13 kwietnia 2012 r. z inicjatywy Wójta Gminy Piekoszów, Tadeusza Dąbrowy, zasadzony został kolejny dąb i odsłonięto pamiątkową tablicę, poświęconą pamięci starszego posterunkowego Tadeusza Rozpędka. Uroczystość poprzedzona była okolicznościową sesją z udziałem przedstawicieli Policji, Straży Granicznej, Urzędu Gminy i mieszkańców Piekoszowa.

A.I.M. Grochowalscy

Radomsko, 2013r.