Czwartek, 28 Marzec 2024, 17:40
Witaj Gość
Główna | Rejestracja | Wejdź | RSS

Sekcja Genealogiczna

Artykuły

Główna » Artykuły » Indeks » Z archiwalnej półki

Józef Stefani - organmistrz w ziemi radomszczańskiej i częstochowskiej
 

 

Radomsko, 8 czerwca 2012 r.

JÓZEF STEFANI

(JOSEPH STEPHANI)

ZNANY-NIEZNANY ORGANMISTRZ w Częstochowie i okolicach.

 

Józef Stefani urodził się ok. 1811-12 roku, w miejscu mi dzisiaj niewiadomym. Do Częstochowy przybył z niemieckojęzycznego obszaru – prawdopodobnie Górnego Śląska. Świadczyć może o tym akt znania sporządzony w 1847 r. w parafii Kruszyna pod Radomskiem, w którym zaświadcza on, że zna od urodzenia niejaką Barbarę Ruszczyńską, urodzoną 2 grudnia 1826 r. w m. Bythom na Szląsku (pisownia oryg.), i wie, że jest spłodzona z Marianny Ruszczyńskiej wdowy. Podpis własnoręczny: Joseph Stephani. W roku tym (1826) Józef miał ok. lat 15, mieszkał zapewne w Bytomiu z rodzicami i nie wykluczone, że miasto to (lub okolice) było jego miejscem urodzenia.

Również w akcie chrztu z 1845 r., (rodzi się syn Appelta1, muzyka - członka Kapeli Jasnogórskiej) gdzie występuje jako świadek i chrzestny jednocześnie, podpisuje się „Joseph Stephani Zeige” (niem. świadek).

Po raz pierwszy (?) zapisał Józef swoją obecność w Częstochowie w akcie chrztu z marca 1838 r. (akt ten i inne - poniżej), zgłaszając urodzenie swego syna Józefa Grzegorza. Jego profesję zapisano jako „ORGARMISTRZ” i o tej działalności Stefaniego teraz słów kilka:

W aktach Jasnej Góry (wydatki zakrystii J. Górskiej)2 jest kilka wpisów:

  1. w grudniu r. 1838 „Panu Stefaniemu orgarmistrzowi od restauracji organu w Kaplicy Matki B. i przerobienia miechów przy tychże organach florenów polskich 500”

  2. w październiku 1839 „Panu Stefaniemu za okna dla Kapelisty i inne roboty stolarskie fp 22”, i „imć Panu Stefaniemu od przerobienia pulpitowych ławek w chórze fp16”

  3. w listopadzie 1839 „Panu Stefaniemu stolarzowi za nowy warsztat do ciągnienia sto. (? -przypis mój)Fp 10”

Stefani buduje i reperuje organy również poza Częstochową. Oto lista tych miejscowości i instrumentów 3:

  1. DWORSZOWICE pow. pajęczański. W roku 1844 buduje (w warsztacie w Częstochowie) skromny, ośmiogłosowy instrument, przeniesionego później z Dworszowic do Wolicy. Źródło: akta Konsystorza piotrkowskiego 1862-1881, strony nie liczbowane.

  2. WOLICA pow. pińczowski. W komorze klapowej organów znajduje się wpis w j. niemieckim świadczący, że instrument zbudował Joseph Stephani z Częstochowy.

Żródło: Piotr Rosiński „Zabytkowe organy w woj. kieleckim. PWN 199

  1. ŻARKI pow myszkowski, parafia św. Barbary - w komorze klapowej jest wklejka w języku niemieckim ...gebaut von Orgelbauer Joseph Stephani in Kruschin 1845. (...zbudował organmistrz Józef Stefani z Kruszyny 1845.)

    Źródło: W.Z.Łyjak – karta ewidencyjna obiektu, 12.01.1998.

  2. GIDLE proboszcz kościoła parafialnego o remoncie organów w 1848 r.: usunąłem spod organu mieszki, które nim trzęśli,a dałem opodal dwa miechy na stalugach, dodałem dwa głosy, za co zapłaciłem Orgarmistrzowi Stefaniemu Zp. 284

    Źródło: AACz. Gidle-Kartuzy. Akta Dziekana radomskiego (współcz. radomszczańskiego – przyp. mój)dotyczące..r. 1797-1879, k 74v, 75

  3. POTOK ZŁOTY pow. częstochowski– przebudowa instrumentu

    Źródło: W.Z.Łyjak – karta ewidencyjna obiektu, 24.04.1997. W komorze klapowej jest wklejka w języku łacińskim świadcząca o reperacji, a właściwie przebudowie organów przez J. Stefaniego.

  4. NIEGOWONICE pow. zawierciański – w roku 1848 i 1857 Stefani najpierw reperował miechy, a później stroił organy. Uchwała parafialnego Dozoru Kościelnego na zebraniu w mieszkaniu plebana w dniu 18 lutego 1849 roku, obliguje tegoż do zadatkowania P. Stefaniemu, a po ukończeniu roboty reszty wypłacenia...Na obie roboty orgarmistrz Józef Stefani wystawił pokwitowania: na 7,5 rb srebrem za reperację miechów i podstrojenie organów 18 rb srebrem, z własnoręcznym podpisem: >>Joseph Stephani<< Źródło: AP w Łodzi. 2192: Anteriora Rządu Gubernialnego Piotrkowskiego, kmf 12303, akta tyczące się pokładnego przy kościele w Niegowonicach 1846-1866. ss. 47, 50, 51,164, 172.

  5. CHLEWICE pow. włoszczowski – w roku 1864 budowa organów w kościele parafialnym, które zachowały się do dzisiaj. W komorze klapowej manuału jest wklejka z napisem: ...organ budował Pan Józef Stefani Obywatel M.Janowa. Źródło: W.Z.Łyjak – karta ewidencyjna obiektu, 18.05.1997.

  6. ŻYTNO – pow. radomszczański. W/g akt budowy kościoła w tej miejscowości, komitet dozoru parafialnego zaniechał budowy nowych organów, a zdecydował wyreperowanie starych, co zlecono Stefaniemu. Pracę tę wykonał po 1872 roku, otrzymawszy -zgodnie z kontraktem- wynagrodzenie w wysokości 50 rb srebrem, plus 15 rb sr. za jego utrzymanie z pomocnikiem przez 2 tyg. Źródło: AACz. Akta budowy kościoła w Żytnie 1860-1866, strony nie liczbowane, zapis po 4 listopada 1872r. (w): BN mcf nr 14323.

Za podsumowanie tej organmistrzowskiej działalności Józefa Stefaniego niech wystarczy polemiczny cytat prof. Wiktora Łyjaka, z opinią innego znawcy zagadnienia prof. P. Podejki:

" Należy zatrzymać się nad stwierdzeniem Podejki4, jakoby Stefani był >>nieznany bliżej<<. Nie znalazł się on jak dotąd w tzw literaturze przedmiotu, lecz ten fakt należy przypisać nieznajomości piszących, nie zaś jego małym umiejętnościom, gdyż był on znanym organmistrzem działającym w bliższych i dalszych okolicach Częstochowy."

Kończąc główne zagadnienie dodam, że Józef Stefani (l. 45) w roku 1846 mieszka w podradomszczańskiej Kruszynie, z rodziną, która właśnie powiększyła się o kolejne dziecko. 5 lipca rodzi się Krystyna Anna, z matki Józefy z Reinszmitów (Rendszmit) (l. 28). Kolejne ich dzieci Feliks (1851) i Franciszka (1852) rodzą się już w Janowie. Franciszka, panna, zmarła w wieku lat 20, a potomkowie Feliksa rozjechali się po okolicy, trafiając również do Częstochowy, gdzie kolejne pokolenia mieszkają do dzisiaj. Zastanawia mine, czy mają świadomość profesji i działalności pradziada Józefa? W Janowie odwiedziłem 8 lat temu -przejazdem, krótko- dwie staruszki, siostry dd. Stefani (córki Antoniego i Teodory z Łypaczów, prawnuczki organmistrza Józefa) panie Elżbietę Migalską i Marię Łojewską. W ich pamięci, pamięci rodzinnej, przetrwał przekaz o włoskim pochodzeniu rodu z przystankiem w Czechach (co zgadza się z przekazem moich przodków, a o rodzinie w Radomsku panie nie słyszały...), i o pradziadku, który naprawiał organy jasnogórskie, z pięknym aczkolwiek nie mającym pokrycia w rzeczywistości dodatkiem - "faktem" bycia Józefa Stefaniego organmistrzem króla Stasia...Być może to zabłąkane echo znanych muzyków króla - Jana Stefaniego, współtwórcy, z Bogusławskim, polskiej opery narodowej, autora muzyki do Krakowiaków i Górali, i jego syna Józefa Stefaniego, warszawskiego kompozytora, dyrygenta, nauczyciela muzyki ?

Może wydać się dziwne, ale bardziej dokładnie genealogii współczesnej tej gałęzi Stefanich nie badałem. Powód jest zaskakująco prosty – na dzień dzisiejszy nie mam podstaw twierdzić, że wszystko co napisałem wyżej, napisałem o...swoich krewnych! Jedyną wątłą przesłanką, że tak jest, to nazwisko i fakt, że w jednym czasie, przy kruszyńskim pałacu mieszkali i pracowali, chrzcili swoje dzieci organmistrz Joseph Stephani i tamtejszy ogrodnik – August Steffan (syn Adolf pisał się Stefani, matka jego Luiza Piowczyk z Pawonkowa) – mój pradziad. Roboczo założyłem bratnie pokrewieństwo obu panów, rówieśników, ale ich wspólnego przodka dotąd nie udało mi się znaleźć. Przerwany metrykalny ciąg (brak inormacji o rodzicach i m. urodzenia i śmierci obu Stefanich) każe (nie zasypiając wcale gruszek w popiele) czekać tzw. "lepszych czasów" – czyli jeszcze bardzej powszechnego dostępu do akt w necie, zwłaszcza zasobów częstochowskich i dalej na południe, bo czasu tu wyjątkowo dużo będzie trzeba, do tej najgorszej i najmniej efektywnej z metod – systematycznego przeczesywania coraz większych kręgów parafii od centrum w Kruszynie czy Janowie/Potoku począwszy...

W tym miejscu należne podziękowania składam wszystkim, którzy o Stefanich mnie informowali, a zwłaszcza Piotrowi Geraschowi, za wydatną pomoc w poszukiwaniach i tłumaczeniach, a także stałe monitorowanie tematu i okresowe rozbawianie mnie lansowaną teorią niemieckiego pochodzenia pewnej włoskiej rodziny...;))

Włodzimierz Stefani

ps.

wszelkie informacje o Stefanich, ich krewnych i powinowatych – przyjmę z wdzięcznością...

Z ostatniej chwili !:

1. Joseph Stephani urodził się 16 czerwca 1812 r. w Pyskowicach z ojca Leopolda i matki Magdaleny z Kondrathów

2. Józef Stefani zmarł w 1874 r. w Ogrodzieńcu

ws.

JG Regestra – karta z wpisem o Józefie Stefanim

 

Akt urodzenia nr 226/1841

par. św. Zygmunta w Częstochowie

Częstochowa

Działo się w mieście Częstochowie dnia dziewiętnastego Maja, Tysiąc Ośmset Czterdziestego Pierwszego roku o godzinie drugiej z południa. Stawił się Józef Stefani Orgarmistrz lat trzydzieści dziewięć liczący w Częstochowie zamieszkały, w obecności Karola Klose Kapelisty lat trzydzieści pięć, tudzież Franciszka Hentschel Orgarmistrza lat dwadzieścia trzy liczących obydwóch z Częstochowy, i okazał nam dziecię płci żeńskiej urodzone w Częstochowie dnia siedemnastego bieżącego miesiąca o godzinie szóstej rano, z jego małżonki Józefy z Rendschnich lat dwadzieścia cztery mającej. Dziecięciu temu na chrzcie świętym odbytym w dniu dzisiejszym nadane zostały imiona Maryanna Helena; a rodzicami jego chrzestnemi byli wyżej wspomniony Karol Klose i Eleonora Apelt. Akt ten stawającemu i świadkom przeczytany, przez Nas podpisany został, ile że stawający pisać nie umieją.

X: Damas Melcherski

Proboszcz Częstoch.

 

Akt urodzenia nr 107/1838

par. św. Zygmunta w Częstochowie

Częstochowa

Działo się w Mieście Częstochowie dnia piętnastego Marca tysiąc Osmset trzydziestego osmego roku o godzinie iedenstey przed południem. Stawił się Jozef Stefani Orgarmistrz w Częstochowie zamieszkały lat trzydzieści pięć liczący, w obecności Karola Klauze Kapelisty lat trzydziesci dwa, tudzieź Franciszka Hentszel Drukarza lat dwadziescia dwa liczących obydwuch w Częstochowie zamieszkałych, i okazał nam Dziecię płci męskiey urodzone tu w Częstochowie dnia dwunastego bieżącego miesiąca o godzinie piątey po południu z iego Małżonki Jozefy z Rętszmitow lat dwadziescia cztery liczącey. Dziecięciu temu na chrzcie Swiętym w dniu dzisieyszym odbytym nadane zostało Imię Jozef Grzegorz, a Rodzicami iego chrzestnemi byli wyzey wspomniony Karol Klauze i Rozalia Klotz. Akt ten stawaiącemu i świadkom przeczytany został podpisany.

X. Damas Melcherski

Proboszcz Częstochowski

 

1Apel – w dok. JG

2AJG: Regestra 29

3Za: Wiktor Z. Łyjak. Adam Orazio Casparini i jego jasnogórskie dzieła” (w:) STUDIA CLAROMONTANA 20 Wyd. OO Paulinów Warszawa 2002.

4P. Podejko: Kapela wokalno-instrumentalna na Jasnej Górze, s. 168: "nie wykluczone jednak, że organy te remontował nieznany bliżej organmistrz Stefani w roku 1838". (w:) STUDIA CLAROMONTANA 19. Wyd. OO Paulinów, Warszawa 2001

                                                                                          

Kategoria: Z archiwalnej półki | Dodał: wlodeks (11 Kwiecień 2014)
Wyświetleń: 2174 | Komentarze: 3 | Rating: 0.0/0
Liczba wszystkich komentarzy: 0
Imię *:
Email *:
Kod *: